“Wereldwijde IT-uitbesteding en wetgeving inzake toeleveringsketens” – Dr Franziska Lietz op de Responsible Innovators Meetup

Op 29.02.2024 werd Dr Franziska Lietz van het Responsible Innovators initiatief uitgenodigd om te spreken over geglobaliseerde IT-diensten, de grenzen van arbeidsrechtelijke bescherming en mensenrechten.
De titel van haar presentatie was “Global IT Outsourcing and Supply Chain Law – How does Regulation Shape the Globalisation of IT Services?”. Haar presentatie werd niet alleen bijgewoond door leden van Responsible Innovators Duitsland, maar ook door geïnteresseerden uit Kenia, als onderdeel van een kick-off evenement voor de oprichting van een corresponderend lokaal initiatief over het onderwerp verantwoorde innovatie. Leuk weetje: ze hadden speciaal een bioscoopzaal gehuurd om het evenement op een groot scherm te bekijken. De tweede, ook zeer interessante presentatie van de Meetup werd gegeven door Yannik Hirt en ging over “Green IT”.

Onzekere arbeidsomstandigheden en “outsourcing worst case” aan de hand van het voorbeeld van Daniel Motaung

In haar presentatie ging Dr. Lietz eerst in op het onderwerp IT-outsourcing en de globalisering van de wereld van het werken op afstand en de gig economy.
Vanwege de grote belangstelling van de Keniaanse deelnemers werd ook de zaak besproken van Daniel Motaung, een Facebook-moderator uit Zuid-Afrika, die voor een Keniaanse rechtbank werd gedaagd.
Daniel Motaung spande, gesteund door het advocatenkantoor en de organisatie Foxglove, een rechtszaak aan tegen de outsourcingklant Meta en zijn directe werkgever, het outsourcingbedrijf Sama.
De rechtszaak was gebaseerd op de psychologische stress van de moderator, veroorzaakt door PTSS, die was ontstaan als gevolg van het modereren van extreme content.
Uiteindelijk oordeelde de Keniaanse rechtbank dat Meta, net als een werkgever, aansprakelijk was voor de schade die de presentator had geleden als gevolg van zijn werk voor Meta.
De zaak is zeer onthullend omdat het vele facetten van het probleem van uitbestede activiteiten belicht, waarbij de opdrachtgevers voornamelijk individuele contracten toekennen (zogenaamde micro-gigs) en over het algemeen geen kennis, interesse of verantwoordelijkheidsgevoel tonen ten opzichte van de mensen die de taken uitvoeren.
Als gevolg daarvan zijn de verworvenheden op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk, die nu in de meeste rechtsgebieden zijn vastgelegd, in dergelijke gevallen niet effectief.

Bestaat “mensenrechtenlekkage” en wat kan eraan gedaan worden?

Een ander aandachtspunt van de presentatie was de vergelijking van grensoverschrijdende dumping van arbeidsbeschermingsregels met het fenomeen van “koolstoflekkage”, bekend van de klimaatbeschermingswetgeving.
In beide gevallen is het punt dat er in meer geavanceerde economische landen, of het globale Noorden, al veel gedifferentieerde milieu- en arbeidsbeschermingswetten bestaan.
Als de productie fysiek of via uitbesteding op afstand wordt verplaatst naar andere regio’s in de wereld waar dergelijke strenge normen nog niet zijn vastgesteld, bestaat er niet alleen een risico op koolstoflekkage, maar ook op mensenrechtenschending.
Aangezien de uitdagingen vergelijkbaar zijn, zouden de oplossingen ook vergelijkbaar kunnen zijn.
Op basis van het CBAM (het Carbon Border Adjustment Mechanism), dat voorziet in de belasting of financiële last van goederen die in de EU worden geïmporteerd en die zijn geproduceerd in landen zonder emissiehandel, rijst de vraag of bijvoorbeeld het belasten van ingekochte diensten die worden geleverd in landen zonder minimumloon het overwegen waard is.

Conclusie: je kunt je verantwoordelijkheden niet uitbesteden – in ieder geval niet voorgoed

Op basis van deze overwegingen en de toenemende jurisprudentie op dit gebied komt de presentatie tot de conclusie dat verantwoordelijkheid op het gebied van mensenrechten en arbeidsomstandigheden niet permanent kan worden uitbesteed (“You cannot outsource responsibilities”).

De beschreven ontwikkelingen wijzen er eerder op dat er na verloop van tijd bindende regelgeving zal komen.
Bedrijven doen er daarom goed aan zich daar nu al op voor te bereiden.
Ze moeten zich ook bewust zijn van hun fundamentele verantwoordelijkheid bij het uitbesteden van activiteiten en op zijn minst elementaire beschermingsmaatregelen nemen voor de mensen die voor hen werken.
Zij leveren immers een belangrijke bijdrage aan het succes van het bedrijf.